Dubbel …

Geschreven in Kenia, 20 maart 2022

Een beetje misselijk stap ik bij KidsCare Centre uit mijn laatste matatu van vandaag … Ondanks dat alle ramen open stonden (of gewoon ontbraken 🙄) en de wind dus door de matatu raasde, was de vislucht nadrukkelijk en doordringend aanwezig. Okay, deze matatu, die wij (Social Worker Rita en ik) op de laatste junction pakken, komt uit LungaLunga. Dat plaatsje ligt aan de Tanzaniaanse grens, dichtbij de oceaan; en ook weet ik heus wel, dat daar veel heerlijke verse vis vandaan komt. Maar waarom wordt die vis in ‘mijn’ matatu vervoerd …

Mijn eerste gang is dan ook naar de guesthouse en hup, douchen. Ik heb het gevoel dat ik de lucht niet goed van me afkrijg, maar goed. Het moet maar even zo.

Start van de dag

Sommige dingen veranderen nooit. Zoals bijvoorbeeld de therapiedagen: die zijn gebleven, zijn drukker dan ooit, en ook zeker niet meer 1x per week. Het aantal te behandelen kinderen met, zoals dat hier zo mooi heet ‘special abilities’, groeit gestaag en dat levert natuurlijk veel meer werk op. Er zijn inmiddels dan ook vier occupational therapists (OT’s) fulltime aan het werk!

Groei? Jazeker, het aantal kinderen dat naar therapie komt groeit. En dat is fantastisch! Want dit betekent dat het programma van KidsCare (CSA, Children with Special Abilities) voor deze groep kwetsbare kinderen werkt! Ze worden niet meer ‘weggestopt’, ouders van deze kinderen komen elkaar tegen bij de therapie op het centre, de soms spectaculaire ontwikkelingen zijn voor iedereen zichtbaar en dit nieuws gaat natuurlijk als een lopend vuurtje door de regio. De acceptatie van deze speciale kinderen groeit daarmee ook!

Op het Centre komen ook deze week veel kinderen voor therapie: ik zie de tweeling, waarvan er eentje zich wat minder goed ontwikkelt. Ik zie het kleine manneke, die op controle komt nadat hij nu een week geen gips meer heeft voor zijn voetjes. Ik maak kennis met Caecilia, het dove meisje waarvan ik sterk het vermoeden heb dat dit de enige handicap is; met Fatou en Yarou, ook geen kleine kindertjes meer maar beiden wel met dusdanige fysieke beperkingen, dat het voor de mama’s steeds moeilijker wordt om ze te dragen en dus te vervoeren. Maar, bij navraag, blijkt dat ook deze laatste twee kinderen geweldige vooruitgang laten zien: Fatou gaat inmiddels zelfstandig zitten en loopt met hulp en Yarou is wat minder onrustig, hoewel hij nog wel alleen maar ligt. Maar ook hij gaat gestaag vooruit!

Straf

Maar hoe goed het ook gaat, toch moet worden vastgesteld dat ‘het’ ook nog bestaat: het geloof dat door wat voor reden dan ook, ouders worden gestraft met een kindje met een handicap. Zelfs het woord ‘bewitched’ is niet helemaal weg uit dit deel van de wereld. Maar door de homevisits van de Social Workers en OT’s van de afdeling CSA, door het luisteren, door het praten en door het aanbieden van allerlei therapieën en thuisoefeningen, devices zoals wheelchairs of spalken, maar ook dagvoorzieningen en scholingsmogelijkheden is er een gunstige trend zichtbaar. Ouders schamen zich niet meer, sterker nog ouders zijn trots op de vorderingen van hun kinderen en dragen dat uit. KidsCare heeft hier in het begin heel veel energie in gestoken, maar inmiddels zijn er meerdere partijen (County & National Government, maar ook Wilde Ganzen!) die de handen ineen slaan en met man en macht proberen voor dit ingewikkelde ‘probleem’ een zo goed en efficiënt mogelijke oplossing te creëren. Dat dit niet eenvoudig is, zal duidelijk zijn. Nog steeds wil niet elke ouder weten dat zijn kind een handicap heeft, wil zien dat de omstandigheden móéten veranderen om het kind zicht op een zo goed mogelijk bestaan te geven, en nog steeds zijn er ouders die niet naar buiten willen treden met de ‘schande’ van het hebben van zo’n kindje. Het is a hell of a job voor de CSA Social Workers en OT’s om dit voorzichtig en pole pole (rustig rustig) bespreekbaar te maken.

CSA Department

Dit is de vijfde keer dat ik bij KidsCare mag werken en in al die jaren heb ik veel CSA-kinderen leren kennen; niet alleen tijdens de therapiedagen maar ook tijdens homevisits. Vorige week ging ik met Khadija naar Kivomoni, waar ik (overigens per ongeluk) Swaleh tegenkwam. En ook deze week kom ik op de therapiedagen op het Centre een aantal kinderen tegen, dat ik al jaren ken! En ik kan soms mijn ogen niet geloven, want gelukkig zijn de therapieën tijdens Corona doorgegaan en zijn er echt fascinerende resultaten bereikt en dan verwijs ik maar even naar mijn vorige blog over onder andere Swaleh!

Fieldtrip

Vandaag ben ik dus op pad met Rita, Social Worker bij CSA en speciaal belast met de SSU’s (Special School Units), en de twee nieuwe OT’s James en Brightone, die de laatste twee weken met hun werk bij KidsCare zijn begonnen. Er zijn in de regio zes SSU’s die in de laatste vier jaar zijn gebouwd op het terrein van zes regionale primary schools. Ze zijn allemaal hetzelfde ingericht: twee lokalen, een voor dagopvang (de allerjongsten) en een voor education (de jongeren), een ruimte voor therapie, een keukentje, een office en toiletten. Per SSU kunnen 30 kinderen worden opgevangen, in totaal dus 180 kinderen. Hoe mooi ook: het is een druppel op een gloeiende plaat omdat er bijna 2.000 CSA-kinderen geregistreerd zijn in LungaLunga subcounty, waar KidsCare werkzaam is…

Als we (na een uur hobbelen in een matatu en daarna nog een half uur achterop een pikipiki) aankomen bij Kiwegu (bij Vanga), aan het eind van de wereld zeg ik altijd, zien we één mama met haar kindje wachten. De OT’s, die net nieuw zijn, krijgen van Rita en de ‘matron’ (een van de caregivers die de zorg voor de unit heeft toebedeeld gekregen) een rondleiding. Maar al snel gaan ze ‘gewoon’ aan het werk. En het blijft vandaag niet bij die ene mama, langzaam druppelen de mama’s met hun kindjes binnen, wordt er een korte intake gedaan (op zo’n ouderwets schoolbankje 😎 en wordt de therapie gestart.

Ik loop wat rond en kijk. Ik kijk naar die prachtige kindjes, die toch vaak dubbel gehandicapt zijn, fors in groei zijn achtergebleven en soms verbaasd en soms wat angstig naar die rare mzungu met haar grijze haren kijken. Ik kijk naar hun mama’s die soms blij zijn en meestal fors bezweet omdat ze van ver komen. Ik speel wat met de kleintjes, kniel bij ze tijdens de therapie en probeer ze wat af te leiden, maar het blijft bij proberen. En hoewel ik weet dat het nodig is om resultaten te behalen, vlucht ik af en toe naar buiten omdat het huilen me door merg en been gaat. Het is trouwens ook wel lekker om buiten te zijn, want binnen (nou ja, ook buiten trouwens) is het bloedverzengend heet. De regentijd zou nu zo’n beetje moeten beginnen, maar dat is nog niet gebeurd. De lucht is zwaar en vochtig en je kunt liters drinken zonder dat dit daadwerkelijk zoden aan de dijk zet. Elke dag zijn er donkere wolken die over drijven, maar ze stoppen helaas tot nu toe niet om hun lading te lossen. Niet dat het daarna koeler zal zijn … maar goed, hopen kan altijd toch?

Therapie

Vandaag, in de SSU Kiwegu, zijn er naast de kinderen, die naar therapie komen (op afspraak) ook een paar jongens die in het schoolklasje zitten. Zo is daar Omari, een 16-jarige meervoudig gehandicapte jongen, die even komt kijken omdat hij gehoord heeft dat ‘zijn klas’ open is. Dat is niet zo, het is vakantie (de scholen zijn 2 maanden dicht 😉), maar dat weerhoudt hem er niet van om even een kijkje te komen nemen. Hij is, aldus Rita, samen met zijn vriend Rashid, de gangmaker in de klas en heeft ook nu het hoogste woord. Maar ik begrijp ook dat er wel wat aan de hand is: zijn medicijnen tegen zijn epilepsie zijn op en er is in de dispensary geen voorraad meer. En als hij naar het hospital in LungaLunga zou gaan (de dichtstbijzijnde stad) dan krijgt hij de medicijnen niet gratis. Hij moet dus wachten … en vertelt dat hij dagelijks aanvallen heeft die steeds een beetje erger worden. Mijn hart breekt een beetje.

Ook staat zijn linker hand in een vreemde stand. James (OT) stelt vast dat hij met een ‘splint’ (een soort brace) die hij ’s nachts zou moeten dragen, mogelijk een wat betere stand kan forceren. Ik ben benieuwd.

Bij een klein meisje treft James een verkrampt handje aan (de vingertjes strekken zich niet) en stelt hij ook hier voor: een brace waarbij de vingers worden geforceerd in de juiste stand. Volledig gefascineerd kijk ik toe hoe de maten worden opgenomen: een wit vel papier, een pen, het armpje op het vel en een omtrek tekenen 😮 Morgen, in het centre, zal James een splint maken … Hoe simpel kan het zijn. (Ik zal het vervolg nog een keer beschrijven.)

Kenyi van een jaar of 8, buitengewoon klein gebleven, is bang om te vallen en daarom loopt hij niet. Hier schrik ik toch wel van de aanpak: hij wordt op een skippybal gezet en fors heen en weer gebounced. Terwijl Brightone rustig praat met de mama, gooit hij Kenyi speels een aantal keren in de lucht en vangt hem weer op. Tot slot gaan ze naar buiten, naar de glijbaan. Kenyi wordt op de trap geholpen door Brithtone en vervolgens voorzichtig losgelaten, waarbij de mama Kenyi opvangt. Ik hoef hier waarschijnlijk niet uit te leggen dat Kenyi gedurende het hele traject luidkeels laat weten hier niet van gecharmeerd te zijn.

 

Als Macanga binnenkomt, komt het zonnetje binnen. Zijn mama is wat verlegen, maar zijn oma (de ‘matron’ van Kiwegu) is dat zeker niet. Ze vertelt me direct dat zij zijn njanja (oma) is en ik moet ook meteen zien dat Macanga inmiddels zelfstandig kan gaan zitten! Supertrots is ze! Ook Rita is dol op hem en zet voor hem een muziekje op waarop hij heerlijk heen en weer wiebelt! Helaas is de pret snel over als James de therapie start: forse massages, het rekken en strekken van de strakke spieren in armen, benen en rug …

En dan word ik naar buiten geroepen, want Kofi komt eraan. Dit mannetje ken ik van mijn vorige bezoeken hier. Maar als ik naar buiten ga, zie ik daar de mama aankomen op een fiets! En op een stoeltje achterop die fiets zit Kofi. Beiden stralen!

Fietsen zijn in Kenia ook wel aanwezig, maar het zijn toch meestal mannen/jongens die zich hiermee verplaatsen. Een mama (mèt kind) op een fiets, is zeker niet gebruikelijk. De fiets die deze mama in bruikleen heeft gekregen van KidsCare, geeft haar de mogelijkheid om met Kofi naar therapie te komen. Ze woont namelijk behoorlijk ver weg en het was gewoonweg te duur en dus ondoenlijk voor haar om wekelijks met de matatu of een pikipiki te komen. De fiets kan daarnaast voor meerdere doeleinden worden gebruikt: boodschappen doen, naar de shamba gaan, de oogst vervoeren etc. Het is een goedkope en doelgerichte oplossing! Prachtig.

Omdat ik haar niet echt heb zien aankomen, ben ik heel nieuwsgierig hoe zij vertrekt… nou, dat gaat op een hele soepele manier 😀 Ik begrijp overigens van Rita dat het soms wel een uitdaging is om de mama’s aan het fietsen te krijgen, ze zijn niet allemaal zoals de mama van Kofi.

Verdriet

Nadat alle mama’s en kinderen zijn vertrokken, gaan we nog twee homevisits doen. Och, wat zie ik daar naar uit. Het gaat om twee jongetjes, die ik al zo lang ken, en die in deze regio wonen. Over Kassim heb ik eerder uitgebreid geschreven en ook John is vaker voorgekomen in mijn blogs (zie onder andere ‘Vriendjes’).

Als we met z’n vieren bij Kassim aankomen, zit de grootvader onder de grote mangoboom zijn matten te vlechten. Hij wijst met een beetje een geïrriteerd gebaar dat we naar het huisje van mama Kassim kunnen gaan. Zij is zelf niet aanwezig, want zij is als ‘matron’ van een SSU in de buurt aan het werk. Mama Kassim is eigenlijk zijn oma: moeder heeft na de geboorte van Kassim de benen genomen net zoals vader, die inmiddels weer is hertrouwd en waarvan de vrouw niets van Kassim wil weten. Oma heeft Kassim vanaf zijn geboorte liefdevol opgenomen en zorgt nu al zijn hele leventje voor hem.

We gaan het huisje in en ik schrik … daar ligt Kassim, op een mat in de gang. Natuurlijk straalt hij, maakt geluiden en laat op allerlei manieren weten dat hij blij is. Maar waarom ligt hij hier op de grond? Waar is zijn wheelchair gebleven? En zijn standing device?

Een van de buurkinderen heeft oma laten weten dat wij er zijn en ik zie haar aan komen rennen. Ik krijg een dikke knuffel en ze is duidelijk blij me te zien, maar ik zie het meteen: het gaat niet echt goed met haar. Ik weet dat ze diabetes heeft en al gauw is duidelijk dat ze kortgeleden een maand is opgenomen geweest en zich inmiddels grote zorgen maakt. Ze draait er niet omheen: opa wil niks van Kassim weten, en er is dus niemand die voor Kassim zal zorgen als zij plotseling zou overlijden. Ze zou het heel fijn vinden als KidsCare helpt om een goede plek voor Kassim te vinden … Ik krijg buikpijn en kan mijn tranen bijna niet inhouden, want ik weet wat dat betekent: opname in een tehuis, ver weg in Kwale, zonder zijn familie, zonder zijn oma…

Ergens uit een kamertje, onder de troep, komt de wheelchair tevoorschijn. De banden zijn nog gloednieuw, maar de rest lijkt bijna vergaan. Ik herinner me ons vorige bezoek, waarbij we afspraken dat de rolstoel zou worden aangepast, omdat Kassim zich door zijn spasticiteit verwondde aan bepaalde onderdelen van de stoel, met name aan de voetenplank. Maar blijkbaar is dat niet gelukt. Naar de standing device heb ik maar niet meer gevraagd…

Brighton en James inspecteren alles en beloven dat ze alles in het werk zullen stellen om de rolstoel ofwel aan te passen, ofwel in te nemen en te ruilen voor een andere, die wel passend is voor Kassim. Oma kijkt dankbaar, maar blijft aandringen op een meer permanentere oplossing… We nemen afscheid en ik hoop, dat ik oma en Kassim de volgende keer nog kan bezoeken.

Gelukkig moeten we weer een behoorlijk eindje rijden en achterop de pikipiki laat ik maar even mijn tranen gaan 😢 Ik kan het niet helpen, ik wil eigenlijk alleen succesverhalen, ik wil alleen happy stories, maar helaas … zo zit deze wereld niet in elkaar.

In LungaLunga pakken we, na een heerlijke lunch (pilau, ugali en vlees voor mijn collega’s en ik natuurlijk chapati and beans 😋), met z’n vieren een matatu, waarvan ik het idee heb (nadat we vertrokken zijn) dat ie of géén of anders houten banden heeft (ik zit dus met mijn mond half open om te voorkomen dat mijn tanden en kiezen eruit klapperen). De OT’s zullen doorreizen naar KidsCare (sterkte!), waar ze hun rapporten van de ochtend zullen schrijven; Rita en ik maken nog even een uitstapje naar John, het jongetje wat in 2019 op mijn kerstkaartje stond. Ook John ken ik al sinds 2015, hij is een vrolijkerd, is (ook naar mij) altijd de vriendelijkheid zelve, verplaatste zich vroeger watervlug op zijn kontje door de omgeving en in 2019 móést ik van zijn moeder komen om de resultaten van de therapie te zien: John kon – met zijn rug tegen een muur – staan! En toen ik haar deze week weer ontmoette (ze had een meeting bij KidsCare), gaf ze aan dat John nóg meer vooruit gegaan was. Ik moest dus komen.

We stappen dus uit bij een junction waar we de pikipiki drivers uitleggen hoe ze bij het huis van mama John kunnen komen. Ze weet dat we komen en staat al op de uitkijk. Al haar kinderen zijn aanwezig en allemachtig, wat lijken die allemaal op elkaar! En in het midden zit John, die aangespoord wordt om te laten zien aan mij wat hij allemaal kan. Hij wordt er verlegen van, maar doet enorm zijn best! Ik ben ontroerd doordat iedereen zo blij is: zijn broers en zusjes, zijn moeder, ze stimuleren hem enorm en hij lacht en is trots. Met zijn handje, die hij vroeger alleen maar gebruikte om zich voort te bewegen, kan hij inmiddels ook het flesje water pakken wat Rita aan hem aanreikt.

We nemen hartelijk afscheid en John, die vroeger alleen maar wat geluiden maakte, zegt heel duidelijk ‘Bye’ en straalt! Wat een heerlijk kind, wat een geweldig gezin, wat een bijzondere mama!

Terug

Terug bij de junction kijk ik wat argwanend naar de matatu die voor ons stopt. Maar het ziet er allemaal wel goed uit en de onderhandelingen over de prijs naar KidsCare verlopen soepeltjes. Ook hier zijn de brandstofprijzen namelijk gestegen en dus is het zaak om de nieuwe prijs goed uit te onderhandelen. We stappen in en ik heb direct spijt… die vislucht …

Met een groet met een geurtje,

Grada