Geschreven in Kenia, 26 juni 2022
Wat een fantastisch weekend heb ik, samen met Marlies, doorgebracht in Msambweni! Dit keer Sawa Sawa Beach House en wat een heerlijke plek. De zon blijft maar schijnen (hoewel er daarnaast ook prachtige donkere wolken zijn) en we besluiten om de hele zondag te blijven luieren aan het zwembad. Pas maandagochtend gaan we weer terug naar KidsCare!
Laatste week
Zo’n laatste week is altijd wat zoeken: wat moet er echt nog af en wat kan er eventueel later nog wel via Zoom. En als mij de vraag wordt gesteld ‘en wat wil je zelf nog graag doen deze laatste week’, is dat van alle drie de vragen de eenvoudigste om te beantwoorden: ik wil nog wel een dagje op stap met een Social Worker 😉 Geen verrassing, voor niemand!
De afspraak wordt gemaakt: ik ga woensdag met Naomi naar de ward Dzombo! Maar als het dan dinsdag zo’n beetje de hele dag regent, word ik wel wat voorzichtiger. Hoe zullen de wegen eruit zien? Gaan we veel lopen of juist meer met de pikipiki? En zal ik dan van het begin tot het eind druipnat op de pikipiki zitten? Op KidsCare loopt bijna iedereen te kuchen en te niezen (‘I got the flu, I have to go to the hospital’ en daar krijgen ze dan antibiotica), en eigenlijk wil ik dat even niet oplopen. Tot op heden heb ik nog geen klachten en dat wil ik graag zo houden.
Inmiddels heeft the Government de mondkapjesplicht overigens weer uit de stoffige doos gehaald: het gaat niet alleen om een uitbraak van de flu maar ook lijkt in Nairobi weer een corona golf aan te spoelen. Ik zie overigens niemand, maar dan ook echt niemand met een mondkapje lopen en moet dus een beetje glimlachen om de beslissing van hogerhand.
Droog
Na toch even heen en weer bellen met Naomi (via William, de manager, want ze ziet haar appjes niet – geen internet 😎) hoor ik dat het helemaal niet heeft geregend in Dzombo. Ik ben perplex, want Dzombo ligt hemelsbreed maar zo’n 20 km verderop… En Naomi is dus duidelijk: niks aan de hand, ik kan gewoon komen.
Met de aanbeveling van mama Fridah ‘neem nou een mondkapje meeeeee!!!!’ loop ik met een zware tas naar de overkant van de weg. Hoewel ik hier al voor de vijfde keer ben (sinds 2015) is ze nog steeds bang dat ik verhonger tijdens zo’n dagje in het veld en daarom krijg ik weer een uitgebreide lunch mee. En verder moet ik van haar per se mijn kanga meenemen, want je weet maar nooit of ik deze keer weer uit mijn broek scheur. Dus … met mijn flesjes water heb ik weer een volle tas.
Op de junction Kenyaloma staat Naomi met al op te wachten, en er staan wel 10 pikipiki’s om haar heen. Ze is aan het onderhandelen voor twee pikipiki’s. Fijn, mijn eigen driver, want ik ben nog steeds niet overtuigd van het feit dat er hier geen modderpoelen zijn waar we doorheen moeten waden. Helaas duurt het even voor we kunnen vertrekken, want de onderhandelingen gaan toch wat moeizaam en iedereen bemoeit zich ermee. Maar dan kan ik toch achterop een pikipiki klimmen en vertrekken we richting Vitsangalaweni (jaja, spreek dat maar eens zonder stotteren uit – ik heb geoefend 😆).
Naomi heeft de waarheid gesproken: de wegen zijn goed, ook als we de grote weg verlaten en de paden en paadjes op rijden, is het allemaal droog en zanderig. Voor mij fijn, voor de boeren is dat natuurlijk net weer even anders. Toch zie ik overal de maisvelden met groene en verder ook gezond uitziende mais. In deze ward zijn er net weer wat meer bomen dan in de ward waar ik vorige week was (Mwangulu) en dat betekent dan ook dat op het erf bij de hutjes vaak een grote, schaduw leverende boom staat. Want inmiddels is de zon gaan schijnen en hoewel Naomi het koud heeft en haar dikke sweatvest de hele ochtend aanhoudt, heb ik het al gauw weer behoorlijk warm.
In het programma
Alle households die we vandaag bezoeken, zitten 1,5 jaar in het programma. Dat betekent dat ze in die 1,5 jaar een kleine financiële bijdrage hebben gehad, die langzaam wordt afgebouwd naar 0. Ze hebben goed kunnen investeren in allerlei verbeteringen, en meestal begint dat toch met de vervanging van de vaak in deplorabele toestand verkerende hut. De adviezen van de Social Workers in deze periode gaan verder over het aanleggen van een toilet en een douche. En … het is eigenlijk een van de hoogste prioriteiten: de kinderen gaan naar school. Dat kost geld, want in Kenia is er elke ‘term’ een ‘school fee’ die betaald moet worden. En als dat niet is gebeurd, dan worden kinderen naar huis gestuurd … keihard.
Als eerste bezoeken we even een KCV, een KidsCare Volunteer. Blijkbaar moet er iets snel even besproken worden, maar het duurt (natuurlijk) toch wat langer ☺ We moeten even gaan zitten en de KCV verdwijnt in zijn hut. Even later komt hij terug met 2 gekookte maiskolven voor ons. We breken ze doormidden (au, wat heet!) en delen ze met de pikipiki drivers. Het is heerlijk!
Een hele familie
Wat heerlijk dat ik bij de familie Ngani langs kan gaan. Het is een gezin met negen kinderen, waarvan er zes naar school gaan en twee nog te klein zijn. Ook na een aantal keren vragen kom ik er niet achter waarom het negende kind niet naar school gaat 🙄 De oudste zoon komt trots vertellen dat zijn hutje, dat hij deelt met zijn broertjes, nieuwe makuti’s krijgt…
Dit gezin woont samen met alle andere familieleden, die op het (gezamenlijke) erf overal een eigen hut hebben. De focus van KidsCare bij dit gezin ligt echt op het bouwen van een nieuwe, betere hut, maar het verloopt niet echt naar wens. Ondanks dat er via de merry-go-round 18 iron sheets zijn aangeschaft, is dat nog volstrekt onvoldoende (benodigd: 50 stuks). Het is voor de ouders een enorme struggle om door te pakken, omdat er in deze regio zo ontzettend weinig werk te vinden is (en dus geld te verdienen). Er moet vaak een flink eind gereisd worden en met 9 kinderen waarvan 3 kleintjes is dat niet eenvoudig. Ik begrijp van de mama dat eigenlijk alles wat er verdiend wordt met casual jobs en zo, naar de school fees gaat. Maar ook dat verloopt niet vlekkeloos: de kinderen lopen allemaal rond, want zij zijn gisteren naar huis gestuurd en zijn pas weer welkom als de school fees zijn betaald.
Ik hoor dat Naomi echt heel erg haar best doet om de mama in ieder geval te overtuigen van het belang van school. Veel woorden worden benadrukt en herhaald (is toch wel een beetje een gok 😁, want ik heb echt geen flauw idee wat ze zeggen) en de bijbehorende armbewegingen zijn volstrekt duidelijk. De mama begrijpt het wel, maar ze zucht ook. Ze roept haar grote kinderen, die aan komen lopen met hun schriftjes in de hand: huiswerk maken! De kleintjes zijn aan het springtouwen en Naomi doet mee!
Als ik vraag waar en wanneer de nieuwe hut gebouwd gaat worden, wordt er naar een mooie plek gewezen, die echt nog helemaal ‘bouwrijp’ moet worden gemaakt. De geit geniet er nog even van!
We mogen nog even binnen in de huidige hut kijken: het is klein, benauwd en ik zie de iron sheets staan en al wat hout voor het skelet van de nieuwe hut … Gelukkig zijn er wel netten om de bedden, zodat de muggen buitengehouden worden. Ik hoop oprecht dat als de regentijd voorbij is, er weer wat meer werk voor deze ouders zal zijn.
Als we weglopen, vraag ik heel voorzichtig naar het onderwerp ‘kinderen’ en ‘family planning’. Ja, Naomi schiet in de lach. Ze vertelt dat ze het onderwerp regelmatig aan de orde stelt, maar dat de groepsdruk binnen zo’n grote familie niet zomaar kan worden weggewuifd. Ik kijk om en zie de oude schoonvader zitten, rustig bezig met het vlechten van een mat. Hij grijnst en zwaait en vindt dat ik toch echt nog even bij hem langs moet komen om een foto te maken. Ik zucht … het is mooi dat zo’n hele familie hier bij elkaar woont, maar het levert dus ook behoorlijk wat challenges op.
Mwaka
We rijden door en als we bij Mwaka aankomen, krijg ik van Naomi een korte briefing. Ze is een weduwe met zes kinderen, waarvan er nog drie naar school gaan. De andere drie zitten rond de hut van de mama en hebben een aantal kleintjes op de rug of de arm. Twee van haar dochters hebben een echtgenoot, maar de derde (met één kindje) is nog geen 18 jaar en onverwacht zwanger geraakt; het kindje is bijna een jaar en ze gaat sinds de zwangerschap niet meer naar school.
Mama Mwaka is na het overlijden van haar echtgenoot in een depressie geraakt. Dat is mede veroorzaakt doordat de familie van haar echtgenoot het stukje land en haar hut van haar wilde afpakken en zelfs dreigde om haar en haar kinderen te vermoorden. De Village Chief heeft daarop ingegrepen, er zijn afspraken gemaakt en ook KidsCare is om hulp gevraagd. Nu gaat het redelijk goed: Mwaka vlecht matten en maakt charcoal, en via het geitenproject van KidsCare heeft ze ook een geit kunnen aanschaffen. Haar shamba staat vol met mais. Mwaka blijkt een enorme vechtster en gelukkig zie ik haar tijdens ons bezoek heel vaak glimlachen, lachen en zelfs in een deuk liggen (natuurlijk omdat ik zeg dat ik Nadzua 🌞 heet…).
Ook hier wil Naomi nog even binnen in de hut kijken. Je moet echt heel diep bukken, anders kom je de deur niet in en ik struikel de ‘ruimte’ in. In een van de kamertjes is het echt een puinhoop en mama Mwaka roept (nou ja… mijn oren tuiten behoorlijk) haar dochter Kwekwe, die waarschijnlijk precies weet wat er aan de hand is, want ze is ‘m razend snel gepeerd!
Naomi is tevreden, geeft nog wat adviezen over het een en ander (de jonge dochter met kindje moet echt weer naar school!) en we stappen, na een meer dan hartelijk afscheid, weer op de pikipiki.
Schooltje
Heel even langs een schooltje ECD (Early Child Development, kinderen tussen 4 en 6 jaar) om te checken of twee kindjes uit het programma wel in de klasjes zitten. Naomi moet erom glimlachen maar ik begrijp ook dat het soms wel nodig is. Ik loop wat rond in het eerste klasje, waar de teacher bij de deur zit met de kinderen in een kring om haar heen. Ik wordt ontvangen met een vrolijk lied, dat zo hard wordt gezonden, dat ik de neiging krijg (maar niet doe natuurlijk) om mijn handen voor mijn oren te houden 😬
Het tweede klasje heeft een teacher, die ik niet ouder inschat dan 18 jaar, maar die de kinderen wel heel erg goed in de hand heeft. Ze zitten allemaal aan tafeltjes te werken en mogen pas opstaan als ik wat foto’s maak en ze aan de kinderen laat zien. Wat is dat toch altijd fascinerend om te zien: eerst bedenkelijke gezichtjes, dan opkijken en beseffen dat de klasgenootjes gewoon op de telefoon staan. Ik geniet daar altijd enorm van. Het wordt, sorry teacher, even een zooitje, maar al gauw heeft ze haar kinderen weer rustig aan het werk aan hun tafeltjes.
Heartbreaking
Voordat we bij papa Mwazera stoppen, wil Naomi me even vertellen wat er met dit gezin met vier kinderen is gebeurd. We lopen een stukje en de pikipiki’s blijven wat achter. Naomi vertelt dat het hele fijne en coöperatieve mensen zijn, die de adviezen zo goed mogelijk opvolgen. Helaas zijn er nogal wat tegenslagen geweest: zo is er in de in aanbouw zijnde nieuwe hut ingebroken en is bijna alles gestolen, ook de iron sheets. Het gezin is daarop niet verder gegaan met de nieuwe hut, en wonen nog steeds in hun ‘oude’ hut. Daarna sloeg het noodlot helemaal toe, want hun oudste dochter is uit een mangoboom gevallen en een dag later in het ziekenhuis overleden. De ouders zijn ongelofelijk verdrietig en ook de kinderen hebben het er enorm moeilijk mee en zitten vaak huilend aan het grafje. Daarop is besloten om in ieder geval de kinderen bij de grootmoeder in Mwereni onder te brengen en de papa vertelt dat het nu heel goed gaat met ze. Toen hebben ze de knoop doorgehakt: ze gaan helemaal verhuizen naar Mwereni, waar meer werk is en ze een beetje ‘opnieuw kunnen beginnen’. De mama is al vertrokken, de papa blijft nog even om alles te kunnen oogsten wat ze gezaaid hebben: cowpeas en mais. Hij zit er wat somber bij, aan zijn vinger bungelt een oud Nokiaatje …
Maar als we weg willen gaan, staat hij op en vraagt ons even te wachten. Hij loopt zijn shamba in en komt terug met zijn armen vol maiskolven. Met een big smile overhandigd hij ze aan ons: die moeten we meenemen! Het blijft hartverwarmend dat mensen, die echt helemaal niks hebben, altijd datgene wat ze wel hebben, willen delen…🤗
Geen verdere ontwikkelingen
In de ward Dzombo liggen de households niet zo heel ver uit elkaar. Toch is het wel weer even rijden tot we bij Muhache zijn. Zij is een weduwe, met een inmiddels mooie nieuwe hut met iron sheets en met een schoongeveegd erf. Toilet en douche zijn klaar, de shamba staat er goed bij en eigenlijk zou het heel goed met haar moeten kunnen gaan. Maar dat gaat het niet. Ook deze vrouw heeft moeite met het vinden van werk en kan de touwtjes nauwelijks aan elkaar knopen. Af en toe vertaalt Naomi wat er wordt besproken en ik begrijp dat ook hier de kinderen naar huis zijn gestuurd: eerst de fees betalen en dan mogen ze weer komen. Allerlei ideeën worden aangedragen: misschien wat hout sprokkelen en (dode) takken van bomen afzagen en die aanbieden aan de headteacher? Mais oogsten en een grote zak vol voor hem meebrengen?
Naomi belooft in ieder geval met de headteacher te bellen om te overleggen. Net als we willen weggaan, komt een keurig geklede jongeman uit de hut. Hij is de oudste zoon, bijna 18 jaar, en ziet er niet echt vrolijk uit. Hij vertelt dat hij vrijdag examens heeft, maar dat hij waarschijnlijk niet mag meedoen. Dat is wel erg sneu, want hij wil heel graag leren/studeren.
Naomi bedenkt dat dit echt niet kan en stelt voor te overleggen met haar manager (William), of er (al dan niet tijdelijk) een oplossing gevonden kan worden. Ook wordt afgesproken dat de mama samen met haar zoon naar de Social Services in LungaLunga zullen gaan (hoewel ze dat al een keer zonder resultaat gedaan hebben) en Naomi zegt dat ze eventueel wel mee wil gaan. Maar eerst wil ze even overleggen met William. Ze belooft me om me op de hoogte te houden …
Onderweg
Terwijl ik een beetje stil achterop de pikipiki zit, let ik niet zo goed op waar we heen gaan. Ik kijk wat om me heen, maak al rijdend wat foto’s, zie een klein meertje en word zowat gelanceerd als ik half achterom kijkend nog een foto wil maken. We draaien na alle zandpaden de geasfalteerde weg op en ik heb geen idee waar we heengaan.
Lunch
Wat een verrassing: we gaan naar het huisje van Naomi (een kamer met een klein slaapkamertje) en ik word uitgenodigd voor de lunch. De nanny is al bezig met koken en haar zoontje van 10 maanden (Emilliano) kruipt in de kamer rond en heeft wat moeite met mijn binnenkomst. Ik word uitgebreid bestudeerd, maar als ik het autootje waarmee hij speelt naar hem toe rol, is het goed en is er geen aandacht meer voor mij. Hij wandelt, aangemoedigd door Naomi, de hele kamer door met de plastic salontafel en wordt ontzettend verdrietig als die vastloopt in het dunne linoleum (of zoiets).
De lunch bestaat uit rijst met bonen en de borden worden zo vol geschept, dat ik enigszins bedenkelijk kijk: dit ga ik niet op krijgen! Maar dat hoeft gelukkig ook niet. Een bak en een kan met lauw water wordt gehaald, zodat wij onze handen kunnen wassen, dat is gebruik hier. Ik geniet van Naomi als mama, maar ben ook wel wat geschokt als ze haar telefoon pakt en een foto van haar oudste zoon Emmanuel laat zien. Die blijkt in Nairobi te wonen met zijn vader en ze mist beiden enorm. Volgende week komt haar man even een paar dagen naar haar toe, maar helaas zal Emmanuel niet mee kunnen komen omdat hij naar school moet.
Hoewel het allemaal heel gebruikelijk is, vind ik het toch bewonderenswaardig dat Naomi, die enorm van haar werk voor KidsCare houdt, dit volhoudt…
Herkenning
’s Middags ben ik op tijd weer terug op het centrum. Ik ga snel weer aan het werk, maar als ik gebeld word om even naar de therapieruimte te komen, leg ik alles neer en ga naar het ECM Centre. Ik word onthaald door een aantal mama’s en kindertjes die speciaal naar me gevraagd hebben. Wat is dat toch leuk om zo welkom te zijn!
Moses die zo hard groeit, Halima met haar stralende lach, Emmanuel, die na de therapie altijd even een dutje doet, Betty die altijd zo ernstig kijkt. Oudere mama’s, en hele jonge mama’s. Het is fijn om er even bij te zitten en met handen en voeten en het kleine beetje Kiswahili wat ik ken proberen te praten.
Als de therapie bijna klaar is, is er nog één mama met Mhadja. Hij krijgt een splint die ter plekke op maat wordt gemaakt. Het blijft voor mij wonderbaarlijk om te zien hoe dit gaat. George en James doen het samen, want het materiaal moet (heet gemaakt in kokend water) op maat gesneden worden, vervolgens, goed verpakt, nog warm om het beentje van Mhadja worden gevormd en dan verder worden afgemaakt. Hij laat het allemaal maar gelaten over zich heenkomen…
De training
Mijn laatste dag is aangebroken! En wat een heerlijke dag, waar de groep Aghakan weer aanwezig is met alle vrolijkheid, ballonnen en veel gelach. Ging het vorige keer over ‘The Self’, dit keer gaat het over ‘My relationship with Others’. Wat een bijzondere mensen zijn dit toch! Op de achtergrond (in the office) horen we ze klappen en zingen en als ik even ga kijken, zie ik een groep mensen die gewoon een heerlijke tijd heeft. En ik geniet een klein beetje mee!
Keuken
Ik loop nog even naar de keuken voor een kop koffie, blijf even hangen en maak wat foto’s. Ik zal deze mensen, die me zo lief zijn, weer vreselijk gaan missen. De foto’s kan ik gelukkig wel steeds weer bekijken en me herinneren hoe het is hier, bij mijn Afrikaanse familie.
Als ik mama Rachel vraag of ik haar op de foto mag zetten, roept iedereen om me heen in het Kiswahili dat ze moet gaan staan. En Rachel roept vervolgens “Kunani???” We moeten allemaal lachen om haar verstoorde blik 😂 en ik heb er weer een woordje bijgeleerd: “What’s happening???” Ik oefen het op iedereen die ik tegenkom en het levert weer heerlijk vrolijke momenten op.
Afgesloten
Het HR-werk moet af, en dat lukt! Om 17.10 uur kan ik alle functiebeschrijvingen (23 stuks!) in definitieve vorm aan George (HR) en Gloria (Office Manager) sturen. Drieëntwintig stuks in vier weken tijd… ik zeg het hardop en bedenk dat ik in coronatijd voor een organisatie 18 functiebeschrijvingen heb gemaakt in een half jaar tijd. Gekkenwerk 🤩
Mijn andere taak, het vinden van een specialist die de KidsCare medewerkers een Office365 training kan geven, lijkt op een haar na ook gelukt. Maar als ik rond 18 uur een mail krijg van de specialist waarin toch weer dingen staan, die me niet juist lijken, besluit ik om dat even te laten liggen: maandag pak ik het op, in NL, er bestaan tenslotte geen afstanden meer.
Inpakken en wegwezen
Ik vind het nooit fijn om te vertrekken, de tranen zitten hoog. Midden in de nacht komt Patrick me halen en ik wil vervolgens snel weg. Nam ik de vorige keer (in april) met een grote glimlach afscheid, omdat ik toen kon roepen ‘tot over een paar weken’, nu is de toekomst zoals altijd volstrekt onduidelijk. In ieder geval wil ik nu wel weer even thuis zijn en genieten van mijn tuin!
Nabrander
Het zit me niet mee. We zijn veel te vroeg op Mombasa airport en ik hang, zit en sta de tijd uit. Eenmaal in het vliegtuig naar Nairobi zit ik naast een mevrouw die ongeveer de breedte heeft van twee stoelen en ze blijft ook telkens bij het opstaan steken in de armleuningen. Gelukkig duurt deze vlucht maar een uurtje.
Het is ongelofelijk koud in Nairobi. Ik zoek mijn vest, maar helaas, die hangt nog achter aan de deur in mijn kamertje bij KidsCare. Ik trek twee tshirts aan, mijn joggingbroek en schoenen en sokken en haal een warme kop koffie.
Als we na ruim een uur vertraging mogen boarden, zie ik zittend bij het raam een moeder met 3 kinderen (een baby en een tweeling) aan komen, ze kijken me aan en we moeten beiden slikken. Niet te doen, denken we allebei… Maar dan keert het tij…
De stewardess heeft de situatie ingeschat en vraagt mij of ik een andere stoel wil. Ik bevestig dat de moeder met haar drie kindjes wellicht blij is met wat meer ruimte en ik mag verhuizen… tot mijn grote verrassing naar businessclass…
Met een ‘verwende’ groet
Grada/Nadzua
Weer genoten van je verhalen Grada, welkom terug!
Wat zal je daar worden gemist! Sterkte met ‘landen’ hier in Nederland.
Ook van dit verhaal weer genoten van al het mooie werk wat je doet in Kenia. Ik ga je als het goed is vanavond spreken bij de kapper en kijk er naar uit wat je nog meer te vertellen hebt.