Leven in twee werelden…

Geschreven in Kenia, 8 maart 2024

Het leven is traag als dikke stroop. Het weer slaat heel langzaam om: van zonnig, heet en vochtig, naar wat meer wolken en nog heter en nog vochtiger. ‘Het duurt niet lang meer, dan gaat het regenen’, blijft mama Fridah mij maar wijsmaken. Maar als ik kreunend vraag ’wanneer dan’, blijft ze vaag. ‘in maart …’. Jaja, maart heeft 31 dagen! Ik bekijk elke (soms prachtig gekleurde) wolk met argusogen, maar tot nu toe is er nauwelijks iets van betekenis gevallen.

’s Nachts sta ik toch gemiddeld zo’n drie keer af te koelen onder de ‘koude’ douche. Koud is Kenia-koud: overdag warmt het water in de grote zwarte containers op het dak door de zon en hitte op en koud is daarna dus echt niet koud meer, soms zelfs heet! Een handdoek neem ik niet eens mee, want kletsnat je nachthemd weer aandoen werkt prima verkoelend, zeker onder de ventilator.

Op pad

Ik zie er een beetje tegenop om het veld in te gaan, maar ik zet door. Bijna twee weken zit ik alweer op kantoor en ik wil eruit, gewoon, achterop de pikipiki naar de dorpen en kijken en ervaren en lachen en genieten…

Mijn afspraak deze dag is met Social Worker Mapenzi. Zij is nu 10 maanden werkzaam voor KidsCare en ik vind haar soms wel erg jong en speels. Maar wat kan een mens zich toch vergissen…

We hebben afgesproken om 08.30 uur en ik zit tijdig in de matatu op weg naar haar. Als ik bij Kona Shimoni aankom, zoek ik een schaduwplekje op om de mannen en jongens die mij toch echt wel weer ‘ergens’ heen willen brengen op hun pikipiki van me af te houden. Ik wacht geduldig af, maar vrij snel komt ze al met drie jonge mannen aanlopen, die naar mij wijzen: ‘Daar is ze. De mzungu.’ Ik grijns 🙃 naar Mapenzi, die terug grijnst 😏

Ze heeft een ‘vaste’ pikipiki driver, die ons samen op zijn motor meeneemt naar Mokorokoroni (🤪 jaja, leer dat maar eens uit je hoofd!). Mapenzi is in het midden gaan zitten, net achter de driver, ik weer achter haar. Ik krijg enorme kramp, omdat het bergop gaat en ik me behoorlijk schrap moet zetten om er niet achterwaarts af te kukelen. En dat dan met een zware rugzak op mijn rug, mijn grote camera in mijn hand en af en toe foto’s makend … (terug op het centrum zie ik dat de foto van de prachtige blauwe waterlelie toch gelukt is 👍🏽).

Met zijn drietjes op de pikipiki, ik weet dat niet iedereen dat zo geweldig vindt of zelfs gevaarlijk noemt. Maar het is heel gewoon in Kenia en persoonlijk vind ik het een fijne/prettige manier van me verplaatsen: het is snel, je kunt overal waar je maar wilt komen (nou ja, niet altijd…) en met zo’n windje is het heerlijk koel. En dan moet ik ineens aan Ann denken, de dochter van mama Fridah, die deze week even langs KidsCare kwam vanuit school en met een pikipiki naar huis ging samen met vier kinderen. Dus met z’n drietjes … ach, dat valt nog reuze mee!

Onderweg stoppen we nog even bij een winkeltje, waar we nog extra water halen. Ik heb twee liter bij me, maar een koud flesje water is nu al niet te versmaden. En aan 20 Ksh (of ‘Bop’ zoals dat genoemd wordt hier = € 0,13) kan ik me ook geen buil vallen. Ik klok het achterover. Mapenzi belt nog even met ik-weet-niet-wie, onze pikipiki driver trekt zijn skihandschoenen (je zou hier toch zomaar koude handen kunnen krijgen🤔😁🤣) weer aan en we kunnen verder.

We gaan hoe langer hoe kleinere weggetjes op en de bushes aan de zijkant slaan tegen mijn benen en blote voeten. Maar dan is daar ineens die enorme Mangoboom … met zijn karakteristieke bankjes (planken op stukken boomstronk). En koel dat het er is … Ik ga hier niet meer weg, beslis ik … 😂

Farmers group Mokorokoroni

We zijn vroeg, straks om 10 uur is er de Farmersmeeting. Farmers, tja, ik stel me daar dan toch een aantal stevige mannen bij voor. Toch? Well, niets is minder waar: uiteindelijk zitten er 9 mama’s, waarvan er eentje ziek is en steeds diep in haar kanga wegduikt, twee baba’s, waarvan er eentje echt helemaal buiten de kring is gaan zitten en de andere (Saïdi) zijn zoontje heeft meegebracht. En natuurlijk de Village Chief, die ook de eigenlijke leiding heeft over de Farmersgroup. Twee leden, ook baba’s, zijn niet op komen dagen en daar wordt nogal laatdunkend over gedaan.

Voordat de meeting begint, leer ik dat de ward Pongwe/Kikoneni, waartoe de village Mokorokoroni behoort, vooral leeft van de inkomsten van fruit en vegetables. En dat is ook goed te zien: de Yams staan er prachtig bij, de Papaja’s en Jackfruit kunnen binnenkort geoogst worden en natuurlijk de kokosnoten…

Na het gebed aan het begin van de vergadering, wordt er uitgebreid gediscussieerd, met name over de beehives, die moeten worden schoongemaakt om mijt tegen te gaan. Er is door een van de mama’s een hele grote zak met kruiden meegebracht, die straks voor de schoonmaak zullen worden gebruikt.

Er wordt gesproken over de opbrengst, straks eind maart, als ze hopelijk hun honing kunnen oogsten. Hoe ze die honing dan gaan verkopen en waar het geld naar toe zal gaan. Uiteindelijk wordt besloten dat er een bankrekening geopend zal worden voor de Farmersgroup, beheerd door de Village Chief, zodat iedereen zijn/haar deel zal kunnen krijgen.

Maar er wordt ook uitgebreid gesproken over het inzetten van de merry-go-round (carrousel). Dit is een systeem waarbij elk lid van de groep elke week geld inlegt en één lid (bijvoorbeeld één keer per maand) de hele ‘pot’ krijgt om dan in één keer een grote uitgave te kunnen doen (voorbeeld: iron sheets kopen, een fundi inhuren om een gat te graven voor je toilet, etc.). De secretaris van de groep (mama Saumu) verzamelt het geld van iedereen, en via loting komt iedereen dan een keer aan de beurt. Ik blijf het een geweldig systeem vinden…

Ik kan dit hier nou wel zo netjes opschrijven, maar ik versta er natuurlijk nauwelijks iets van. Maar kijken kan ik wel… en de energie, het enthousiasme en het ‘er samen voor gaan’ zie ik heel goed. Ik maak foto’s van deze prachtige, kleurrijke mensen, en dan vooral de vrouwen.

Beehives – bijenkorven

En dan is het tijd voor de gang naar de beehives. Het is gelukkig niet ver weg, want zodra we ‘onze boom’ verlaten, is de hitte weer niet te harden. Iedereen zweet, zucht en kreunt, en wappert met zweetdoekjes (kleine handdoekjes of andersoortige lapjes om het zweet weg te vegen van je gezicht). Met name de zieke mama heeft het zwaar; aangekomen op de site, zijgt zij ook echt meteen in een schaduwrijk hoekje van het terrein op de grond.

Ik kijk mijn ogen uit. Wat een grote hoeveelheid bijenkorven hangen er hier, keurig (nou ja …) gerangschikt in de overdekte site, maar ook hangend in de bomen, en daar vooral schots en scheef. Vijftien stuks kregen ze bij de start van dit project van KidsCare, en ze verzamelden er nog zeker 20 bij, waarvan een aantal ‘catchers’. Dit zijn grijze, kleine vierkante korven, waar bijen met iets speciaals (geloof ik) worden gelokt, waarna ze dan een eigen volk beginnen. Zodra dit enigszins goed van start is gegaan, worden ze overgeplaatst naar een ‘gewone’ bijenkorf.

Maar ik zie helaas weinig actie van bijen. Het was me al verteld: hier is duidelijk de Varroatose mijt aan het werk geweest. De korven moeten dan ook zorgvuldig worden gereinigd èn behandeld met de kruiden, zodat deze mijt niet nog een keer zal komen. Alle korven worden van binnen en van buiten gereinigd en ook de bomen, waaraan de korven hangen krijgen een beurt. Overal wordt met de bosjes kruiden gemept en gewreven tegen alles wat los en vast zit. Ik lig af en toe in een deuk, en daar moeten de vrouwen dan ook weer om lachen.

Stokpaardje

We lopen terug naar de mangoboom en iedereen is blij dat het werk gedaan is. De secretaris, mama Saumu, int het geld van iedereen en noteert precies in een schrift wat er binnen is gekomen en van wie. En natuurlijk wie er nog moet betalen!

De Village Chief vraagt mij, als gast, of ik nog iets wil zeggen. Nou, dat wil ik wel! Want in de omgeving heb ik toch ook weer een groot aantal geïnfecteerde coconut palm trees zien staan. En dus klim ik op mijn stokpaardje en steek mijn verhaal af … over de Rhinoceros Beetle, over de eenvoudige behandeling die mogelijk is en over de noodzaak om met elkaar zoveel mogelijk kokospalmen te redden. Ze hangen aan mijn lippen en willen van mij precies weten hoe de schade aan de bomen eruit ziet… Ik laat mijn telefoon met de foto’s rondgaan, maar ik wijs ze ook op de bomen die in de omgeving staan. Ze zijn blij dat ik ze erop geattendeerd heb en na een laatste gebed wordt de meeting afgesloten.

Nog even …

Mapenzi en ik vertrekken nog even voor twee huisbezoeken. In een verzengende hitte lopen we eerste even met Saïdi naar zijn huis. Hij zat ook bij de meeting met zijn zoontje. Zijn vrouw is helaas ziek en ligt in het ziekenhuis. Twee van zijn kinderen zijn volwassen, zijn oudste zoon woont elders. Zijn oudste dochter heeft een klein beetje de zorg voor de drie kleintjes op zich genomen. Maar nu Saïdi vaak weg is, gaan de kinderen ook niet meer naar school. Er is te weinig geld en ook het toezicht van baba ontbreekt nu.

Hoewel het leven voor Saïdi en zijn gezin erg zwaar is, wordt er toch meteen voor ons een kokosnoot ‘geslacht’ 😏 en dat is en blijft heerlijk verfrissend. Van een stuk kokosnootschil wordt een soort ‘lepeltje’ gemaakt waarmee we de binnenkant kunnen losmaken en we eten en drinken het allemaal met veel smaak op.

Mapenzi neemt met Saïdi de punten door die bij haar vorige huisbezoek zijn afgesproken. Het dak is nog niet klaar; er konden nog niet voldoende iron sheets worden aangeschaft. De kinder slaapkamer is wel klaar, maar de afspraak om het huis goed afsluitbaar te maken, is duidelijk nog niet gelukt: de deur aan de achterkant staat nog tegen het huis aan geleund 🤔 Dit is niet fijn, omdat de kinderen vaak alleen thuis zijn nu baba regelmatig in het ziekenhuis is. En tot slot moet een van de muren moet nog meer gepleisterd worden, totdat het ‘raamwerk’ niet meer zichtbaar is.

Saïdi belooft om alles zo snel mogelijk maar zeker eind maart klaar te hebben. Laten we voor hem hopen dat de regentijd nog even op zich laat wachten …

Na een hartelijk afscheid lopen we door. ‘Een klein stukje’ heeft Mapenzi beloofd. Precies rond het middaguur, in het heetste deel van de dag. Ik zucht een beetje, maar geniet ook van de omgeving: er zijn in dit gebied zelfs bananen farms!

Het kleine stukje van Mapenzi is toch zeker een stevige wandeling van zo’n 15 minuten, waarna we drijfnat het huis van mama Saumu bereiken. Ook zij was bij de farmers meeting (de secretaris van de groep).

Ze neemt ons mee naar de voorkant van het huis maar vertelt er meteen bij dat ze daar eigenlijk nooit zit. Ze kookt voor de kinderen op de nabij gelegen school en is dus altijd achter in de keuken bezig of aan het werk op school. En als de school sluit (bijvoorbeeld voor vakanties) dan werkt ze op haar shamba. Ze heeft ook kippen voor de verkoop en zoals duidelijk zichtbaar, maakt ze ook charcoal. Ze is alleenstaand met drie kinderen van 21, 12 en 10 jaar oud. Tussen neus en lippen door vertelt ze dat ze nog een dochtertje had, die in december is overleden. Het is nog vers en Mapenzi vertelt dat het meisje nadat ze had gegeten niet goed werd en binnen een half uur overleed. De gang naar het ziekenhuis, ook nog eens ver weg, was niet meer mogelijk. Ik ben er stil van.

We delen de lunch die mama Fridah weer in overvloed heeft meegegeven. We praten, of liever gezegd, Mapenzi praat en ik zweet gewoon lekker door. En dan is het tijd voor mij om te vertrekken. Ik ga nog even naar Ukunda om wat boodschappen te doen. Dus belt Mapenzi haar vaste pikipiki driver om mij op te halen. Ze gaat hierna nog drie huisbezoeken afleggen, die wat verder weg liggen. Lopend … 😨😥

Wat heb ik een respect voor Mapenzi en haar collega’s, die dag in dag uit hun werk in het veld doen, mensen enthousiasmeren, adviseren. Ze maken het verschil in zoveel gezinnen en in zoveel levens van mensen, die geholpen moeten worden en ook daadwerkelijk hulp ontvangen van de Social Workers van KidsCare …❤️

Het leven gaat door

Mijn leven in Kenia voor nu zit er bijna op. Met ‘mijn’ fantastische team Secretaries heb ik in bijna 3 maanden hele mooie dingen kunnen bewerkstelligen. ‘Mijn’ team:

• Hilda met nooit aflatende nieuwsgierigheid naar alles wat ‘beter’ (of anders) kan,
• Edah met haar altijd aanwezige grote glimlach waarmee het bijzonder fijn samenwerken is (wat heb ik veel van haar geleerd!)
• Jescah die van de ECM één grote woonkamer maakt waar iedereen, elke mama die met haar kindje voor therapie komt zich thuisvoelt,
• Megi die alleen maar wilde leren leren leren, en die van een zwijgend, verlegen meisje in korte tijd een zelfverzekerde jonge dame werd
• Alice, ook met haar altijd aanwezige enorme glimlach bij de front desk,
• Gloria op afstand die mij tijdens haar 3 maanden durende zwangerschapsverlof telkens weer thuis ontving en mij van advies voorzag.

We hebben nog beter leren omgaan met MS-Teams en ik heb nog beter leren wachten op internet (als de stroom en/of het netwerk er weer eens uitlag). We hebben gelachen, we hebben kei- en keihard gewerkt, we hebben nieuwe dingen geleerd en oude werkwijzen herzien, we hebben zoals altijd weer geintjes uitgehaald en we zijn enorm serieus aan het werk geweest. Ik heb, samen met hen, een zeer uitgebreid verslag geschreven, en veel adviezen kunnen uitbrengen. Samen met hen, jazeker, want zonder ‘mijn’ team had ik dit niet gekund. Ze hebben me geïnspireerd en gevoed, en ik heb genoten, van ‘mijn’ meiden.

Maar ik heb niet alleen met ‘mijn’ meiden gewerkt, ook met heel veel andere collega’s op KidsCare. Ik kan ze onmogelijk allemaal noemen, maar ik heb genoten, van alle vragen, van alle wederzijdse hulp.

Uitzondering is natuurlijk  Mama Fridah, de stabiele factor, mijn rots in de branding en mijn allergrootste vriendin in mijn leven op KidsCare. Wat heb ik genoten van mijn reisje met haar naar Nairobi, van alle ontmoetingen met lieve oude en nieuwe vrienden. Genoten ook van mijn weekenden bij Mbuyu, van prachtige ontmoetingen, van mooie gesprekken, van het telkens weer warme ‘Karibu Sana’ van iedereen.

Ik heb genoten van het Keniaanse leven, op blote voeten, en dus zal ik weer moeten wennen aan sokken en schoenen. Ik heb genoten van het Keniaanse eten, lekker altijd met mijn handen en dus zal ik weer moeten wennen aan vork en mes…🍴 Ik zal weer moeten wennen aan mijn eigen naam ‘Grada’ en ‘Nadzua’ voor nu even wegleggen…

Afscheid maar geen afscheid

En dan overvallen ze me op z’n ‘KidsCares’ met zang en dans en een hoop herrie. Ik moet mee naar mijn  afscheidstaart en -cake! Ik moet wat zeggen en huilend (zoals altijd 😢) bedank ik iedereen. We verdelen de cakes … Ik mag weer terugkomen en als William roept ‘As soon as possible!’ krijg ik een brok in mijn keel. Wat hou ik toch van deze mensen en van dit leven hier 🩵

In NL staat de lente voor de deur. Nieuw leven in mijn tuin. Het goede leven, buitenzitten, genieten in de tuin, komt er weer aan. Ik kom terug naar huis. Naar mijn andere thuis …

Een lieve groet met veel dank voor het meereizen,

Grada/Nadzua